Αξιολόγηση – η προσωπική εμπειρία μιας Νηπιαγωγού από το οργουελικής σύλληψης εκπαιδευτικό σύστημα της Μ. Βρετανίας

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

Αξιολόγηση – η προσωπική εμπειρία μιας Νηπιαγωγού από το οργουελικής σύλληψης εκπαιδευτικό σύστημα της Μ. Βρετανίας

Από το «1984» στο «Δικαστή Ντρεντ»

Πάρα πολλά θεωρητικά και εξαιρετικά χρήσιμα έχουν γραφτεί για την αξιολόγηση αλλά και για το τι σημαίνουν στην πραγματικότητα οι εύηχες λέξεις, αριστεία, αποδοτικότητα και  απόδοση ευθύνης.[1] Περίπου 11 χρόνια πριν, έγραψα ένα άρθρο για την προσωπική  εμπειρία της διδασκαλίας μου σε ένα σχολείο της Μ. Βρετανίας (Ρωγμές εν τάξει τεύχος 22), όπου σκιαγράφησα  τι σημαίνουν μέσα στην καθημερινότητα της σχολικής ζωής οι παραπάνω λέξεις. Περιέγραψα το έντονο εργασιακό στρες, την απαξία της επιστημονικής σου άποψης πάνω σε παιδαγωγικά ζητήματα , την υποχρεωτικότητα να συμμετέχεις σε δραστηριότητες άσχετες με το παιδαγωγικό σου έργο, όπως να ζητιανεύεις λεφτά από ιδιώτες για το σχολείο σου  και να αξιολογείσαι για το πόσο καλά τα πήγες από τον διευθυντή σου, την διάλυση των προσωπικών και εργασιακών σχέσεων λόγω του εξαιρετικά ανταγωνιστικού περιβάλλοντος , την αντιμετώπισή σου ως απλό διεκπεραιωτή εντολών του διευθυντή, αλλά και των στόχων που έβαζε το σχολείο και το αναλυτικό πρόγραμμα του υπουργείου, την ατελείωτη γραφική δουλειά που έπρεπε να κάνεις για αξιολογήσεις,  οι οποίες σε αποσπούσαν από την ουσιαστική  δουλειά σου με τα παιδιά...

    Εμπειρία πέντε μηνών εργασίας σε σχολείο της Μ. Βρετανίας το 1999. Εκεί όπου βασιλεύουν χρόνια τώρα οι δείκτες ποιότητας, η αξιοκρατία και η αξιολόγηση. Εκεί όπου κάθε πτυχή της σχολικής ζωής είναι μετρήσιμη και ελεγχόμενη.

Μετά από 1 εβδομάδα σχεδόν ακόμη τον περισσότερο καιρό τον περνάω γυρνώντας γύρω γύρω στο σχολείο, ακούγοντας τι δεν πρέπει να κάνω, τι θα γίνει αν κάνω αυτά που δεν πρέπει να κάνω, και ότι... μετά από την απομάκρυνση εκ του ταμείου κανένα λάθος δεν αναγνωρίζεται. Γυρνάω ζαλισμένη κάθε μέρα στο σπίτι από την προσπάθεια να συγκρατήσω αυτά που μου λένε κάθε μέρα. Ατελείωτες λεπτομέρειες από το πώς ανοίγουμε την πόρτα και πως ανεβαίνουμε την σκάλα μέχρι πόσα λεπτά έχεις δικαίωμα για διάλειμμα πριν το μεγάλο διάλειμμα του μεσημεριού (7 και όχι 8 όπως, με νόημα τόνισε η κ. Υποδιευθύντρια σήμερα).

Κάθε μέρα γράφεις στον φάκελο των παιδιών  την πρόοδό τους, που σημαίνει ότι πρέπει να κρατάς σημειώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Την μία ώρα που έχουμε διάλλειμα για φαγητό, περνάς τις σημειώσεις στους φακέλους, γράφεις τις δικές σου αξιολογήσεις, ετοιμάζεις το πρόγραμμα της επόμενης εβδομάδας, βγάζεις το προφίλ των παιδιών 1 φορά το μήνα και ετοιμάζεις γενικότερα την αξιολόγηση του 3μήνου. Επίσης κοιτάς ποιους στόχους του αναλυτικού δεν έχεις δουλέψει, ελέγχεις αν έχεις ενημερώσει τους γονείς, αν όχι ετοιμάζεις προσωπική συνάντηση με τον καθένα. Φτιάχνεις προγράμματα που τα προτείνεις στους γονείς όταν τα παιδιά τους υστερούν σε κάποιο τομέα, ετοιμάζεις εποπτικό υλικό, όλα αυτά όταν δεν έχεις συνάντηση με την υπόλοιπη ομάδα. Παράλληλα 1 ή 2 αναλαμβάνουν 1 τομέα του αναλυτικού κάνουν  προγράμματα που αξιολογούνται από την υποδιευθύντρια και ανάλογα εφαρμόζονται την επόμενη περίοδο. .. 

...έχω εξουθενωθεί  προσπαθώντας να μοιράσω όλες τις εκκρεμότητες σωστά μέσα στην εβδομάδα. Μερικές φορές φαίνεται αδύνατο, τρέχεις πέρα δώθε στους διαδρόμους, όπου και να αναζητάς βοήθεια δεν έρχεται, όλοι είναι πηγμένοι και προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με το δικό τους πρόγραμμα...

Όλος ο μήνας κύλησε στο ίδιο περίπου μοτίβο. Τρέξιμο, τρέξιμο, τρέξιμο. Ατελείωτο άγχος γιατί τα πάντα έχουν ένα συγκεκριμένο τρόπο να γίνουν, μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο. Όλοι τελικά καταφέρναμε και διεκπεραιώναμε τα πάντα αλλά με ένα μεγάλο κόστος, αυτό των προσωπικών σχέσεων. Σχεδόν όλοι στο σχολείο βλέπαμε τον άλλον περισσότερο σαν εμπόδιο, παρά σαν συνάδελφο. Τα πάντα λειτουργούσαν μέσα σε ένα κλίμα σχεδόν τρομοκρατίας. Το γραφείο είχε την υποδιευθύντρια που ήταν το φερέφωνο της διευθύντριας, μισές ώρες μέσα στο γραφείο μισές έξω, κάνοντας βόλτα από τάξη σε τάξη, επιβλέποντας τα πάντα και επιβάλλοντας την άποψη του γραφείου ακόμα και στα πιο ασήμαντα πράγματα. Κάθε  μέρα φεύγεις  από το σχολείο τσακισμένος ψυχολογικά. Δεν είναι μόνο η έλλειψη σεβασμού των προσωπικών διδακτικών επιλογών του εκπαιδευτικού, αλλά πολύ περισσότερο η αίσθηση ότι βρίσκεσαι μόνος μέσα σε ένα οργουελικό σχολείο,  όπου παρακολουθείσαι όχι μόνο μέσα από γραφείο αλλά  και από τους ίδιους τους συναδέλφους.

Όλοι παίζουν το παιχνίδι ‘’βρες το λάθος του άλλου’’.

 Η επί δεκαετίες επιζητούμενη παιδαγωγική ελευθερία σίγουρα δεν έχει βρει καμία μορφή εφαρμογής της εδώ...

Έχουμε αξιολόγηση... Το σχολείο μας αξιολογείται, για αυτό το λόγο μας τρέχουν πανικόβλητοι μέσα από το γραφείο. Χωρίς να έχω κάνει στρατό αλλά ακούγοντας πολλές φορές από φίλους το τι γινόταν όταν περνούσαν επιθεώρηση, βρίσκω εκπληκτικές ομοιότητες μεταξύ αυτών των δυο καταστάσεων. Η λογική του προβλέπεται – δεν προβλέπεται ήταν κυρίαρχη. Ο καθένας έτρεχε όποιον μπορούσε. Αυτοί που αξιολογούνταν σε αυτή τη φάση ήταν το σχολείο και όχι οι διδάσκοντες, εμμέσως πλην σαφώς όμως αυτή η αξιολόγηση είχε άμεσο αντίκτυπο στους manager του σχολείου. Δυο αρνητικές αξιολογήσεις και απολύονται, τρίτη αρνητική αξιολόγηση και το σχολείο κλείνει. Κανένας δεν θέλει να έχει στο CV του αρνητικές αξιολογήσεις, ιδιαίτερα όταν θέλει να πάει σε μεγαλύτερα και καλύτερα σχολεία με μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις και φυσικά με μεγαλύτερους μισθούς. Για αυτό  «τρέξτε, οι τραπεζικοί μου λογαριασμού και το prestige βασίζονται πάνω σας».

Τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο όσον αφορά το κλίμα στο σχολείο. Το στρεσάρισμα στη δουλειά άρχισε να έχει αντίκτυπο και στην προσωπική μου ζωή, έγινα ευέξαπτη, ευσυγκίνητη και άρχισα να απομονώνομαι. Κάθε βράδυ έχανα τον ύπνο μου σκεφτόμενη ότι έχω να πάω στη δουλειά την άλλη μέρα. Μέρα με τη μέρα μια συνάδελφος άρχισε να με πλησιάζει. Αρχίζω να της ανοίγομαι και της λέω πόσο έχω κουραστεί αλλά πολύ περισσότερο ότι έχω αρχίσει να αλλάζω ως προσωπικότητα και να έχω χαμηλή αυτοεκτίμηση και να νομίζω ότι φταίω εγώ για πράγματα που βαθιά μέσα μου ξέρω ότι δεν φταίω. Η συνάδελφος μου εξομολογείται ότι για 6 μήνες ερχόταν και έφευγε κλαίγοντας από το σχολείο. Στα 2 χρόνια που είναι εδώ τουλάχιστον 8 άτομα έχουν φύγει με σημείωμα γιατρού λόγω εργασιακού stress. Και γύρω στους 5-6  έχουν αλλάξει δουλειά για τον ίδιο λόγο.

Στη Μ. Βρετανία οι εκπαιδευτικοί είναι πια είδος υπό εξαφάνιση. Έτσι, δημόσιες υπηρεσίες όπως η Διεύθυνση Εκπαίδευσης Δασκάλων οργανώνουν καμπάνιες για να προσελκύσουν και να εκπαιδεύσουν υποψήφιους εκπαιδευτικούς. «Κανείς δεν ξεχνά ένα καλό δάσκαλο» (διαφημιστική κάρτα της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δασκάλων)...

Ερχόμενη στην Ελλάδα ένιωσα την ανάγκη να περιγράψω στο χαρτί αλλά και προφορικά ,στις γενικές συνελεύσεις του συλλόγου, το οργουελικής σύλληψης σχολείο-εκπαιδευτικό σύστημα που δούλεψα γιατί τότε ψηφιζόταν ή μόλις είχε ψηφιστεί, ο νόμος για την εκπαιδευτική αξιολόγηση, αλλά και γιατί πολλές φορές άκουγα αρνητικές κριτικές για το ελληνικό σχολείο σε σχέση με άλλα ευρωπαϊκά συστήματα.[2] Τότε στο σύλλογο που ανήκα εκπρόσωποι του ΔΣ ( της κυβερνητικής τότε παράταξης) περνώντας από τα σχολεία για ενημέρωση των συναδέλφων, απαξίωναν τις αντιδράσεις παρατάξεων και ατόμων που διαφωνούσαμε με την αξιολόγηση, υποβαθμίζοντας την σπουδαιότητά της δηλώνοντας  επί λέξει « έλα μωρέ υπερβολές, τυπικό είναι, όλοι δέκα θα παίρνουμε». Και είμαι σίγουρη ότι και σε άλλους συλλόγους περίπου τα ίδια έλεγαν, πιο εύσχημα σε δημόσιο λόγο αλλά μάλλον το ίδιο ξεδιάντροπα ( ο χαρακτηρισμός αφελέστατα εδώ είναι άτοπος) σε προσωπικό επίπεδο.

Δεκατρία χρόνια μετά, η αξιολόγηση επανέρχεται επίκαιρη με την χειρότερη δυνατή  μορφή της μέσα σε μια οικονομική και κοινωνική κρίση και με τη δαμόκλεια σπάθη των απολύσεων και της ανεργίας πάνω από το κεφάλι όλων των εργαζόμενων. Η κυβέρνηση και οι συνεργάτες της θέλουν να πάρουν άριστα-δέκα στην αξιολόγηση από τα αφεντικά τους, καλώντας όλους εμάς να συναινέσουμε στο «δίκαιο» μέτρο της θανατικής καταδίκης, γιατί  άλλωστε μόνο οι κακοί θα καταδικάζονται, οι υπόλοιποι , οι καλοί,  θα την γλιτώνουν. Πρώτοι και καλύτεροι υπηρέτες της αξιολόγησης, είναι πολλά στελέχη της εκπαίδευσης, διοικητικά και εκπαιδευτικά που περιμένουν με αγωνία να πάρουν επιτέλους το όπλο της αξιολόγησης στα χέρια τους, για να αποδώσουν δικαιοσύνη. Έτσι με το ένδυμα του ήρωα του παραμυθιού ή καλύτερα του πρωταγωνιστή αμερικάνικης ταινίας, οι δικαστές Ντρεντ[3] της εκπαίδευσης, εγγυητές της  δικαιοσύνης και των θετικών αποτελεσμάτων, θα σκοτώσουν τους κακούς για να παραμείνουν οι καλοί, οι πειθήνιοι, οι πετυχημένοι. Και μετά εμείς με την αφέλεια (ή την κουτοπονηριά;) ενός παιδιού που ακούει ένα παραμύθι και ταυτίζεται τις περισσότερες φορές με τους καλούς, περιμένουμε να ανακουφιστούμε ακούγοντας την φράση « και ζήσαμε εμείς καλά και αυτοί καλύτερα». Επειδή όμως εδώ δεν πρόκειται για παραμύθι όπως πολύ καλά ξέρουμε όλοι μας, το τέλος θα έχει ως εξής « και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς μη χειρότερα». Β/Κ

 Ευχαριστούμε τη συνάδελφο για την παραχώρηση του κειμένου. Το συγκεκριμένο άρθρο περιγράφει με ακρίβεια τη μορφή που θέλουν να έχει το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα,όλοι όσοι προωθούν και στηρίζουν την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, ειδικά σήμερα που το Υπουργείο αντιγράφει όλες τις μεθόδους αξιολόγησης που έχουν εφαρμοστεί στη Μ. Βρετανία.

 

---

[1] Ενδεικτικά δες «Ρητορικές μεταρρυθμίσεις: αγορές, πρότυπα απόδοσης και ανισότητα» του Michael Apple,   «Ορισμένα ζητήματα σχετικά με την ιστορία της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού» των Γρόλλιου, Λιάμπα, Τζήκα

[2] Ball, S. (2003) The teacher’s soul and the terrors of performativity. Journal of Education Policy, 18(2), 

  Roulstone & Prideaux (2008) More policies, greater inclusion? Exploring the contradictions of New Labour               inclusive education policy, International Studies in Sociology of Education, 18 (1), 15-29

[3] Ο Δικαστής Ντρεντ, είναι φανταστικός χαρακτήρας, πρωταγωνιστής της ομώνυμης σειράς κόμικ η οποία πρωτοδημοσιεύθηκε στο Βρετανικό περιοδικό κόμικ 2000AD το 1977, και γυρίστηκε ως ταινία το 1995.Ο Ντρεντ είναι ένας κρατικός λειτουργός σε μια βίαιη μελλοντική πόλη και ανήκει σε ένα σώμα ένστολων δικαστών-αστυνομικών οι οποίοι έχουν δικαιώματα αστυνόμευσης, ερμηνείας του νόμου και άμεσης εκτέλεσής του. Ο Ντρεντ και οι συνάδελφοί του μπορούν να συλλαμβάνουν, να εκδίδουν ποινές (όπως η ποινή του θανάτου) αλλά και να τις εκτελούν  επί τόπου ή και αμέσως μετά τη διάπραξη του αδικήματος.( πηγή Wikipedia)