Ατυχήματα στο σπίτι: Δε φταίνε τα παιδιά

Για το Παιδί

Βουδούρης Νίκος
Παιδίατρος - Νεογνολόγος, Μέλος Επιστημονικού Συμβουλίου ΜΗΤΕΡΑ

Ο όρος ατύχημα, στην κυριολεξία, σημαίνει συμβάν που οφείλεται στην έλλειψη τύχης. Σήμερα πιστεύουμε πως 9 στις 10 φορές το ατύχημα οφείλεται σε ανθρώπινο λάθος, σε αμέλεια ή περιφρόνηση του κινδύνου. Ειδικότερα στα ατυχήματα των παιδιών, η άγνοια των γονιών και όλων όσων έχουν την επιμέλεια τους, αποτελεί έναν επιπρόσθετο σημαντικό αιτιολογικό παράγοντα. Ως εκ τούτου, τα ατυχήματα δεν είναι κακοτυχία, είναι νόσος που παίρνει διαστάσεις επιδημίας.

Στα παιδιά, τα ατυχήματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου. Οι λόγοι είναι πολλοί και οφείλονται, κυρίως, στην ανωριμότητα της μικρής ηλικίας και εκφράζεται με αυξημένη περιέργεια, τάση για εξερεύνηση και εγωκεντρική σκέψη. Ενώ η ανάπτυξη της αδρής κινητικότητας είναι προοδευτική και υπάρχει ελλιπής συντονισμός των κινήσεων, η αντίληψη του κινδύνου και η συνειδητοποίηση της σχέσης αιτίου - αποτελέσματος είναι σημαντικά μειωμένη.

Τα ατυχήματα διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία. Στη βρεφική ηλικία κατά σειρά συχνότητας παρατηρούνται ατυχήματα από πτώση, εισρόφηση ξένου σώματος και ασφυξία, δηλητηριάσεις και εγκαύματα. Ομοίως, στην προσχολική ηλικία, οι πτώσεις κατέχουν την πρώτη θέση και ακολουθούν ο πνιγμός, οι δηλητηριάσεις και τα εγκαύματα.

ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Στα μικρότερα των 5 ετών παιδιά, τα ατυχήματα στο σπίτι και τον περιβάλλοντα χώρο υπερβαίνουν το 60% του συνολικού αριθμού των ατυχημάτων. Το συχνότερο ατύχημα είναι η πτώση. Ακολουθεί η δηλητηρίαση (απορρυπαντικά, καθαριστικά και λευκαντικά αφορούν το 50% των μέσων δηλητηρίασης από είδη οικιακής χρήσης). Συχνή είναι, επίσης, η δηλητηρίαση από τον καπνό του τσιγάρου, καθώς και τα εγκαύματα από αναπτήρα και σπίρτα, αλλά και από καυτό ρόφημα που ενήλικοι ρίχνουν κατά λάθος στο παιδί (επειδή σκοντάφτουν ενώ κρατούν το παιδί αγκαλιά).

• Οι πτώσεις είναι από τα πιο συνηθισμένα ατυχήματα στο σπίτι. Τα βρέφη πέφτουν 2 φορές συχνότερα από τα μικρά παιδιά και 10 φορές συχνότερα από τα μεγαλύτερα. Η πτώση του βρέφους μπορεί να γίνει από την κούνια, το κρεβατάκι, το baby relax, τις απροστάτευτες σκάλες, το γυαλισμένο πάτωμα και τη στράτα που χρησιμοποιείται αρκετά μέχρι και σήμερα.
• Η εισρόφηση ξένων σωμάτων (ξηροί καρποί, καρφίτσες, σταυρουδάκια, κ.λπ.) μπορεί να συμβεί από την ηλικία των 6 μηνών.
• Τα ατυχήματα από πνιγμό στα παιδιά 2 - 4 ετών είναι 5 φορές περισσότερα σε σχέση με τα βρέφη και 2 φορές συχνότερα σε σχέση με τα παιδιά 6 - 12 ετών.
• Τα εγκαύματα είναι τα συχνότερα και σοβαρότερα ατυχήματα στο σπίτι σε παιδιά ηλικίας 2 - 5 ετών και σε αυτή την ηλικία είναι 3 φορές περισσότερα από ότι στις μεγαλύτερες. Το 80% των εγκαυμάτων συμβαίνουν στην κουζίνα του σπιτιού και λιγότερα στο υπνοδωμάτιο και το λουτρό. Το 90% προκαλούνται από υγρή και το 10% από ξηρή θερμότητα.
• Οι πρίζες επίσης όπως και το μπάνιο με τα ξυριστικά και τα καλλυντικά.
• Οι δηλητηριάσεις αποτελούν συχνή μορφή ατυχημάτων στα παιδιά, ευτυχώς όμως σπάνια είναι θανατηφόρες.
• Τα ατυχήματα από χρήση εργαλείων (μαχαίρια, ψαλίδια), μηχανημάτων (τρυπάνια) και όπλων είναι συχνότερα στα μεγαλύτερα παιδιά.
• Τα τσιγάρα. Η μάσηση τσιγάρου είναι από τα συχνότερα παιδικά ατυχήματα. Η ποσότητα καπνού ενός και μόνο τσιγάρου θεωρείται θανατηφόρος δόση για ένα παιδί.

Η πρόληψη των ατυχημάτων στο σπίτι αποτελεί κύριο μέλημα τόσο της Πολιτείας όσο και της ίδιας της οικογένειας. Η Πολιτεία θα πρέπει να επικεντρωθεί σε τρεις τομείς:

1. Ενημέρωση, με ειδικά σεμινάρια και εκπομπές στα ΜΜΕ, των παιδιών, των γονέων και των δασκάλων για τους τρόπους αποφυγής και προστασίας από τα ατυχήματα.
2. Ενίσχυση των Κέντρων Δηλητηριάσεως ή άλλων Ειδικών Κέντρων που έχουν ως έργο τους την πρόληψη και την αντιμετώπιση των ατυχημάτων.
3. Έλεγχος των φαρμακοβιομηχανιών, των βιομηχανιών παιχνιδιών, κ.λπ., ώστε να εφαρμόζουν ειδικούς κανόνες ασφαλείας.

Η οικογένεια έχει ως χρέος να:

1. Επεμβαίνει στα σχέδια κατασκευής του σπιτιού, στη διαμόρφωση των χώρων, στην επίπλωση και στα αντικείμενα διακόσμησης και χρήσης.
2. Επιτηρεί αυστηρά την κάθε κίνηση του παιδιού, ώστε έγκαιρα να αναγνωρίζει και να φροντίζει για την αποφυγή των κινδύνων.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

1. Φροντίστε ώστε στο διαμέρισμα ή στο σπίτι σας και στον περιβάλλοντα χώρο να υπάρχουν προδιαγραφές ασφαλείας. Ο κατάλληλος φωτισμός μέσα και έξω από το σπίτι είναι απαραίτητο στοιχείο.
2. Μην εγκαταλείπετε ποτέ το παιδί σας μόνο στο σπίτι ή σε επικίνδυνα σημεία μέσα και έξω από το σπίτι χωρίς την παρουσία ενηλίκου.
3. Απομακρύνετε τα επικίνδυνα παιχνίδια από το σπίτι και μην αφήνετε ποτέ επικίνδυνα πράγματα στα χέρια των παιδιών.
4. Μην αφήνετε σημαντική ποσότητα νερού σε μεγάλα δοχεία ή στο μπάνιο και ασφαλίστε καλά πηγάδια, στέρνες ή άλλους χώρους συλλογής νερού.
5. Μην κυκλοφορείτε με φλιτζάνια ζεστών ροφημάτων απρόσεχτοι και αδειάστε όλα τα ποτήρια με τυχόν υπολείμματα ποτών.
6. Χαμηλώστε τον θερμοστάτη του θερμοσίφωνα, διατηρείστε σβησμένες τις εστίες της κουζίνας όταν δεν χρησιμοποιούνται και καλύπτετε πάντοτε τις ηλεκτρικές πρίζες.
7. Βεβαιωθείτε ότι βρίσκονται σε ασφαλή σημεία το σιδερωτήριο και τα φωτιστικά και φροντίστε να υπάρχει σύστημα ασφαλείας στον πίνακα του ηλεκτρισμού.
8. Τοποθετείστε σε ακίνδυνη θέση έπιπλα με αιχμηρά άκρα και αποφύγετε τις πόρτες με τζάμια και αυτές που κλείνουν μόνες τους.
9. Εξασφαλίστε ότι οι σκάλες δεν είναι απότομες και γυαλιστερές, όπως και τα πατώματα του σπιτιού. 
10. Συνηθίστε να κλείνετε το κάλυμμα της τουαλέτας, μην αφήνετε να κρέμεται το κορδόνι από τις περσίδες και απομακρύνετε καρέκλες ή τραπέζια από τα παράθυρα του σπιτιού.
11. Σταματήστε να χρησιμοποιείτε πλαστικές σακούλες και εξασφαλίστε ότι ο σκουπιδοτενεκές φέρει κάλυμμα που ανοίγει δύσκολα και βρίσκεται σε ασφαλές σημείο.
12. Εξαφανίστε τα φυτά που μπορούν να προκαλέσουν δηλητηρίαση.
13. Σοβαρευτείτε και φυλάξτε το κυνηγετικό ή υπηρεσιακό σας όπλο σε σίγουρο σημείο, άδειο και ασφαλισμένο. Φυλάξτε σφαίρες, σκάγια και μπαρούτι σε άλλο σημείο, σίγουρο και ασφαλές.
14. Μην αφήνετε φάρμακα και τσιγάρα σε προσιτά σημεία και κλείστε καλά τα ντουλάπια.

Για τα ατυχήματα στο σπίτι δε φταίνε τα παιδιά, αλλά εμείς οι ενήλικοι. Είναι δική μας ευθύνη να τα προφυλάξουμε από τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε κάθε σπίτι. Τα περισσότερα ατυχήματα μάλιστα μπορούν να αποφευχθούν, αρκεί να λάβουμε τα μέτρα μας.

Τα μέτρα για την προστασία του παιδιού σας επιτρέπουν να κερδίσετε χρόνο σε περίπτωση ατυχήματος. Δεν αναιρούν όμως το βασικό κανόνα, που είναι ένας και μοναδικός: διαρκής επιτήρηση. Τα μικρά παιδιά, ιδιαίτερα κάτω των 5 χρόνων, δε πρέπει να μένουν μόνα τους ούτε για ένα λεπτό, γιατί ακόμη κι αυτός ο ελάχιστος χρόνος είναι αρκετός για να προκληθεί ατύχημα