Μυστικά για να κερδίσετε τις καθημερινές «μάχες» με τα παιδιά προσχολικής ηλικίας

Μυστικά για να κερδίσετε τις καθημερινές «μάχες» με τα παιδιά προσχολικής ηλικίας

apo mamakid

Προσπαθείτε να κάνετε το δίχρονο παιδί σας να υπακούσει μέσα στο σούπερ-μάρκετ και όσο είστε φορτωμένη με τσάντες, έχετε διπλοπαρκάρει και σας κοιτάζουν όλοι, ενώ εκείνο κάνει αδιάφορο τα δικά του; Δοκιμάζετε όλες τις μεθόδους, υποσχέσεις, φωνές, απειλές, παρακάλια, αλλά χωρίς αποτέλεσμα; Το τρίχρονο μικρό σας αγνοεί τους βασικούς κανόνες συμπεριφοράς στην παιδική χαρά, στην επίσκεψη ή στο σπίτι όταν έχετε καλεσμένους και νιώθετε αδύνατη την πειθαρχία του; Κι όμως, υπάρχουν μικρά μυστικά για να αρχίσετε να «κερδίζετε» το δύσκολο αυτό παιχνίδι με τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας.

 

Όλοι οι γονείς δίχρονων ή τρίχρονων παιδιών ή γενικότερα παιδιών προσχολικής ηλικίας θα συμφωνήσουν ότι οι διαπραγματεύσεις με τα παιδιά τους σε ζητήματα κανόνων, λειτουργίας και πειθαρχίας είναι πολύ «σκληρές» και συχνά τους βρίσκουν χαμένους. Οι στιγμές μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολες, ειδικά όταν η αντίδραση των μικρών είναι μια κρίση οργής που τα βρίσκει να τσιρίζουν στη μέση του δρόμου ή και πάνω του (στο δρόμο!).

Κατά μία έννοια αυτή η περίοδος που πραγματικά δοκιμάζει την υπομονή και τα νεύρα των γονιών, είναι μια περίοδος που τα παιδιά αποκτούν περισσότερη ανεξαρτησία, θέλουν να βιώσουν την ατομικότητά τους, ανακαλύπτουν τα δικά τους «θέλω» και συχνά προκαλούν τα όρια των γονιών τους. Μέσα σε όλο αυτό, οι δεξιότητες στην επικοινωνία και στη λογική προσέγγιση είναι πολύ περιορισμένες, γι’ αυτό οι διεκδικήσεις τους μπορεί να γίνονται με όχι τόσο… πολιτισμένο τρόπο, αλλά με εκρηκτικές συμπεριφορές. Τα παιδιά θέλουν να νιώσουν και να δώσουν το μήνυμα ότι δεν είναι πια μωρά, καταλαβαίνουν ότι οι ενέργειές τους έχουν μεγάλη σημασία και ότι μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των άλλων. Αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα ίδια, αλλά συχνά φέρνει σε δύσκολη θέση τους γονείς. Στη φάση αυτή, δεν έχουν επαρκή αυτοέλεγχο, δρουν παρορμητικά και συχνά δεν κατανοούν τις συνέπειες των πράξεών τους. Όλα αυτά είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός, δε νομίζετε;

Ας δούμε τι μπορεί να κάνει κανείς, όταν σε καθετί που λέει η απάντηση του μικρού είναι «όχι!» ή «δε θέλω!» και όταν και τα πιο απλά πράγματα, όπως το ντύσιμο, το μπάνιο ή το φαγητό έχουν γίνει αντικείμενο μάχης ή ατελείωτων διαπραγματεύσεων. Εκτός από την υπομονή και την κατανόηση αυτής της δύσκολης φάσης, οι γονείς μπορούν να ακολουθήσουν κάποιες αρχές, που θα βοηθήσουν να τεθούν κάποια όρια που θα βοηθήσουν τους ίδιους, αλλά και τα παιδιά και την ομαλή λειτουργία της οικογένειας.

 

Συνέχεια και συνέπεια

Δεν εννοούμε να γίνετε στρατόπεδο, αλλά οπωσδήποτε ένα δομημένο καθημερινό πρόγραμμα ρουτίνας θα διευκολύνει το παιδί στις προσαρμογές του, π.χ. σταθερή ώρα φαγητού, ύπνου και σταθερότητα στους ανθρώπους που φροντίζουν το παιδί. Έτσι κι εκείνο θα νιώθει περισσότερη ασφάλεια, θα ξέρει τι να περιμένει και θα παραμένει πιο ήρεμο, ενώ θα έχετε άφθονο χρόνο για διασκεδαστικές δραστηριότητες.

Εάν το παιδί είναι πιο ευερέθιστο στις αλλαγές, βοηθήστε το προετοιμάζοντάς το για αυτές όταν είναι δυνατό (π.χ. ενημερώστε το: «σήμερα θα σε πάρει η γιαγιά από το σχολείο»).

Συνεπείς επίσης θα πρέπει να είναι οι γονείς όταν θέτουν κανόνες, ώστε να γίνονται στη συνέχεια σεβαστοί και να τηρούν ό,τι υποσχέθηκαν είτε ως συνέπεια (ας μην την πούμε τιμωρία) είτε ως επιβράβευση. Για παράδειγμα, εάν έχετε θέσει ως κανόνα ότι αν το παιδί σας χτυπήσει το αδερφάκι του εκείνη τη μέρα δεν θα δει τηλεόραση, εφαρμόστε το κάθε φορά ό,τι κι αν συμβεί, διαφορετικά το μικρό σας δεν θα σας παίρνει πια στα σοβαρά κι εσείς θα νιώσετε ότι δεν έχετε πια τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων. Αντίστοιχα το ίδιο ισχύει και για τις επιβραβεύσεις, κρατήστε τις υποσχέσεις σας, αν υποσχεθήκατε μια βόλτα ή μια σοκολάτα, κάντε το για την ημέρα που το υποσχεθήκατε, μην του ζητήσετε να το αναβάλετε για άλλη φορά…

 

Αποφύγετε τις… επικίνδυνες ζώνες

Εάν γνωρίζετε ότι το παιδί σας γίνεται ευερέθιστο όταν πεινάει ή νυστάζει, μην επιλέξετε να παρακολουθήσετε μια παιδική παράσταση την ώρα που συνήθως κοιμάται για μεσημέρι. Ίσως δεν θα διασκεδάσει ούτε εκείνο ούτε κι εσείς, άλλωστε, πώς θα νιώθατε αν αντίστοιχα σας ξυπνούσαν στις εφτά το πρωί για να πάτε σε πάρτι; Κάντε καλούς προγραμματισμούς και κάντε προαγορά εισιτηρίων σε θέατρα ή θεάματα, για να μην κουραστούν τα παιδιά περιμένοντας στην ουρά και εκνευριστούν. Επιλέξτε ώρες που δεν υπάρχει αιχμή στην τράπεζα και επισκεφτείτε ένα πιο συνοικιακό κατάστημα με λιγότερο κόσμο για τα ψώνια σας με το παιδί.

Σε ένα παιδί που έχετε εντοπίσει ότι δυσκολεύεται στις γρήγορες προσαρμογές, αποφύγετε πολλές διαφορετικές δραστηριότητες κάθε μέρα και δώστε του χρόνο να προσαρμοστεί. Μην ξεχνάτε, ότι ακόμη κι αν το παιδί σας λατρεύει τις βόλτες και τις δραστηριότητες και ακολουθεί με πολλή προθυμία σε ένα μαραθώνιο δραστηριοτήτων όλη την ημέρα (παιδικός σταθμός, ψώνια, παιδική χαρά, γιαγιά, φίλοι, ξαδέρφια, σπίτι κτλ. κτλ.) ίσως το βράδι εμφανίζεται πολύ ανήσυχο και δυσκολεύεται να ηρεμήσει και να κοιμηθεί.

 

Κατανοήστε το και μιλήστε του

Τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα των ενηλίκων, αλλά συχνά αυτό συμβαίνει και αντίστροφα. Για τα μικρά παιδιά, το «εδώ», το «τώρα» και το «εγώ» είναι όλος τους ο κόσμος. Προσπαθήστε να καταλάβετε πώς νιώθει και γιατί αντιδρά με το συγκεκριμένο τρόπο και αναγνωρίστε τα συναισθήματά του, που συχνά δεν ξέρει πώς να τα εκφράσει ώστε να τα καταλάβετε ή χρησιμοποιεί ακραίες συμπεριφορές. Μπορείτε να πείτε, για παράδειγμα «καταλαβαίνω ότι δεν σου αρέσει να σου βάζω ζώνη στο καρεκλάκι σου στο αυτοκίνητο, αλλά είναι σημαντικό για να είσαι ασφαλής».

Ονοματίστε το συναίσθημα που δεν μπορεί ακόμη να εκφράσει με λόγια, π.χ. «βλέπω ότι θύμωσες» ή «καταλαβαίνω ότι είσαι λυπημένος/η», δείξτε ότι κατανοείτε, αλλά όπου χρειάζεται θέστε τους κανόνες, π.χ. «ξέρω ότι θα ήθελες να συνεχίσεις να παίζεις ως το πρωί, αλλά είναι ώρα να κοιμηθείς για να ξεκουραστείς» (έτσι επίσης εξηγείτε ότι ο κανόνας έχει κάποιο σκοπό και δεν είναι αυθαίρετος.)

 

Δώστε χρόνο

Ίσως ένας ενήλικας μπορεί να ξυπνήσει στις 7 και στις 7 και 20 να βρίσκεται ήδη μέσα στο αυτοκίνητο, ντυμένος, πλυμένος και με ένα μικρό πρωινό στο στομάχι του, όμως τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να κινηθούν με τέτοιες ταχύτητες. Φυσικά, δεν κατανοούν την έννοια του χρόνου που περνάει και ακόμη περισσότερο ότι θα πρέπει να ετοιμαστούν γρήγορα για να τα αφήσετε στον παιδικό σταθμό και να προλάβετε τη δουλειά σας. Ούτε καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να σταματήσουν το παιχνίδι ή την τηλεόραση για να κοιμηθούν.

Προετοιμάστε τα, λέγοντας ότι «σε λίγο» ή «σε δέκα λεπτά» θα πάνε για ύπνο ή θα πρέπει να έχουν ολοκληρώσει το πρωινό τους, δεν έχει καμία σημασία που δεν καταλαβαίνουν την έννοια του χρονικού διαστήματος των δέκα λεπτών. Όταν μετά θα τους πείτε πως «έμειναν πέντε λεπτά», θα καταλάβουν ότι το πέντε είναι λιγότερο από το δέκα και πως τα περιθώριά τους… στενεύουν!

Ξυπνήστε αρκετά νωρίτερα ή αντίστοιχα αρχίστε νωρίτερα τη διαδικασία για τον ύπνο, ώστε να υπάρχουν τα χρονικά περιθώρια και να μην ζορίζεται κανένας.

 

Δώστε του πρωτοβουλίες

Εφόσον το παιδί προσχολικής ηλικίας βρίσκεται στην άβολη θέση να πρέπει να ακολουθεί κανόνες και ρυθμούς που δεν κατανοεί καθόλου τη σημασία και την ωφέλεια τους (σίγουρα αναρωτιέται «γιατί δεν με αφήνουν να παίζω όλη μέρα, όσο θέλω και να κάνω και να τρώω ό,τι θέλω;»), καλό είναι να ισορροπούμε τις καταστάσεις δίνοντάς τους, όπου είναι δυνατό, την πρωτοβουλία να αποφασίσουν.

Για παράδειγμα, «ποιά μπλούζα θέλεις να φορέσεις, τη μπλε ή την κόκκινη;» ή «θες να πάρεις κάποιο αγαπημένο σου παιχνίδι μαζί στο αυτοκίνητο/στα ψώνια;» ή «πού θέλεις να πάμε για βόλτα;». Έτσι του δείχνετε ότι αναγνωρίζετε κι εσείς ότι μεγάλωσε και μπορεί να αποφασίζει για ορισμένα ζητήματα και ότι «η γνώμη του μετράει».

 

Στέψτε την προσοχή του αλλού

Τη δύσκολη στιγμή, εκμεταλλευτείτε την ικανότητα του παιδιού να ζει έντονα το «τώρα» και στρέψτε την προσοχή του σε κάτι άλλο! Μιλήστε του για το αγαπημένο του ζωάκι ή  παιχνίδι, δείξτε του κάτι αστείο ή παράξενο στον χώρο που είστε. Πείτε του ένα αστείο που σας είπαν το πρωί και «μόλις» το θυμηθήκατε ή απλώς κάντε του μια αστεία γκριμάτσα! Το πιο πιθανό είναι να σκάσει στα γέλια και να ξεχάσει για ποιο λόγο γκρίνιαζε (έστω για λίγο).

 

Εφοδιαστείτε!

Η τσάντα της μαμάς μπορεί να θυμίζει κάλλιστα την τσάντα του… SportBilly! Ειδικά αν θα λείψετε αρκετές ώρες από το σπίτι, θα προλάβετε πολλές γκρίνιες εάν έχετε μαζί σας νερό, ένα σνακ σε περίπτωση πείνας (π.χ. κουλουράκια) και μερικά μικρά παιχνίδια του παιδιού που θα βγάλετε ως δια μαγείας από την τσάντα σας (μικρά και όχι από τα αγαπημένα του για να μη σας νοιάξει πολύ αν χαθούν στο πάρκο)!

 

Οπλιστείτε με… ψυχραιμία

Δείτε το σαν ασκήσεις ψυχραιμίας, που θα σας βοηθήσουν να έχετε περισσότερη υπομονή στην καθημερινότητα, λιγότερα ξεσπάσματα, λιγότερη ένταση, λιγότερο στρες, και μελλοντικά λιγότερες ρυτίδες, μικρότερη αρτηριακή πίεση, λιγότερες άσπρες τρίχες κ.ο.κ.

Εκεί που νιώθετε ότι θέλετε να εκραγείτε, φανταστείτε ένα βαρέλι που το νομίζατε άδειο, αλλά στο οποίο βουτάτε το χέρι σας και βγάζετε άλλη μια χούφτα, δηλαδή μια δόση, ψυχραιμίας. Ο πάτος του βαρελιού μπορεί να πηγαίνει όλο και πιο κάτω και να σας δίνει υπομονή που δεν γνωρίζατε ότι έχετε.

Αν έχετε αμφιβολίες, θα δείτε και στην πράξη ότι όταν κι εσείς χάνετε τον έλεγχο και την ψυχραιμία σας, η ένταση στη συμπεριφορά του παιδιού δυναμιτίζεται ακόμη περισσότερο, ενώ αντίστοιχα η δική σας ηρεμία θα βοηθήσει (αν και δεν είναι πάντα άμεσα ορατό) το παιδί να καταλάβει ότι δεν χρειάζεται να έχει ακραίες συμπεριφορές ή ότι η δυσάρεστη κατάσταση (π.χ. περιμένουμε πολλή ώρα στην ουρά στο ταμείο) δεν είναι ίσως και τόσο τρομερή αφού δεν πανικοβάλει τη μαμά ή τον μπαμπά.

 

Κι αν… όλα τα παραπάνω δεν πετύχουν;

Αν βρεθείτε σε κυκλοφοριακό χάος με το παιδί πίσω να φωνάζει χτυπώντας πόδια και χέρια ότι θέλει νερό και φαγητό «τώρα» και το επόμενο περίπτερο είναι 20 λεπτά μακριά, ε, τότε διατηρήστε όσο μπορείτε την ψυχραιμία σας, επιστρατεύστε το χιούμορ σας, βάλτε δυνατά μουσική και πείτε του ότι «έτσι είναι τώρα τα πράγματα, δεν μπορούμε να έχουμε τώρα φαγητό και νερό, κι εγώ διψάω όπως εσύ και θα περιμένουμε για λίγο μαζί και δεν έγινε και τίποτα και μετά θα πιούμε από ένα κουβά νερό»!

 

Μην ξεχνάτε, συγχωρήστε το και δείξτε κατανόηση όταν είναι άρρωστο ή όταν έχει μια δύσκολη περίοδο (αλλαγές στο σπίτι ή το σχολείο, μετακόμιση, απώλεια αγαπημένου προσώπου) ή μια δύσκολη μέρα. Όλοι δικαιούνται να έχουν μια μέρα που είναι κακόκεφοι, επειδή ξύπνησαν άσχημα, δεν κοιμήθηκαν καλά ή κάτι τους ενοχλεί, ακόμη και τα μικρά παιδιά!

 

Και, αν και στον τίτλο χρησιμοποιήσαμε τη λέξη «μάχη», στην πραγματικότητα θυμηθείτε ότι αφορά μια «συνεργασία» ανάμεσα σε εσάς και το παιδί, που για να πετύχει θα πρέπει και οι δύο πλευρές να προσπαθήσουν, αλλά και να κάνουν τις υποχωρήσεις τους. Μέσα από τις εμπειρίες και τις διαδικασίες, πάντα η συνεργασία γίνεται πιο αρμονική και πιο αποδοτική και φυσικά πολύ πιο ευχάριστη!